Dominującą budowlą w Sokołach jest Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia N.M.P., wzniesiony w latach 1906 – 1912, wg projektu Franciszka Przecławskiego. Neogotycki, murowany z nieotynkowanej cegły. Zbudowany na planie krzyża łacińskiego, o trójnawowym, halowym, sześcioprzęsłowym dwuwieżowym korpusie, z transeptem przy drugim od południa przęśle; nawy boczne zakończone półkolistymi absydami. Kościół konsekrowany w 1931 r., remontowany w 1977 i w pierwszym dziesięcioleciu XXI w. wystrój kościoła jednorodny, neogotycki ok. 1920 – 30, wykonany przez warszawską firmę M. Kroczewskiego i Z. Węgrzeckiego. Cmentarz kościelny otoczony jest zabytkowym ogrodzeniem – murem zbudowanym w początku XX w.
W Waniewie: Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia N.P. Marii. Wzniesiony w latach1870-1877, zniszczony w 1944, odbudowany 1946-1950. orientowany, neoromański, murowany z cegły, tynkowany. Zbudowany na planie prostokąta z trójboczną absydą od wschodu, stanowiącą zamknięcie wyodrębnionego we wnętrzu, jednoprzęsłowego prezbiterium, przy którym są prostokątne skarbczyk i zakrystia. Dach dwuspadowy, kryty blachą.
W pn. - zach. narożniku ogrodzenia kościelnego znajduje się dzwonnica. Neoromańska wystawiona w 1887 r. murowana z cegły i otynkowana. Czworoboczna, o ściętych narożach opiętych uskokowymi szkarpami. Dach namiotowy, kryty blachą, na wierzchołku ażurowy żeliwny krzyż z promienistą glorią.
Na cmentarzu grzebalnym, założonym w 1836 roku w pd. – zach. części wsi znajduje się kaplica wzniesiona ok. 1880 roku, o charakterze późnoklasycystycznym. Murowana z cegły, tynkowana, na planie prostokąta. Szczyt trójkątny o falistej linii boków, w nim wnęka z ludową rzeźbą Chrystusa Frasobliwego. Dach dwuspadowy o faliście wygiętych połaciach, kryty dachówką.
Wszystkie te zabytki sakralne znajdują się w gminnej ewidencji zabytków.
Ponadto na terenie Gminy Sokoły znajduje się wiele obiektów sakralnych takich jak:
Na terenie Waniewa u zbiegu dawnej ulicy Psiej i Konowrót znajduje się kapliczka przydrożna, drewniana, słupowa. Wewnątrz ludowa rzeźba Chrystusa Frasobliwego. Została ustawiona w końcu XIX w.
Jeszcze jedna kapliczka słupowa usytuowana jest przy bocznej drodze z Waniewa do Pszczółczyna, pochodzi z początku XX w. Na drewnianym słupie, przeszklona prostopadłościenna kapliczka nakryta czterospadowym daszkiem. Wewnątrz stojąca ludowa figurka Matki Bożej.
Przy wyjeździe ze wsi Waniewo w kierunku Kowalewszczyzny ustawiona jest figura przydrożna, ufundowana w 1855 roku przez Artura Orsettiego. Na kostkowym murowanym cokole z tablicami inskrypcyjnymi, czworoboczny, baniasto wybrzuszony postument, na którym rzeźba Immaculaty. Figura otoczona jest żeliwnym, neogotyckim ogrodzeniem.
Interesująca kapliczka znajduje się również we wsi Bruszewo, na posesji p. Zalewskich, w części wsi nazywanej Leśnikiem. Na cementowym postumencie murowana z cegły, tynkowana kolumna na planie sześciokąta. W niej wnęka z ludową figurą Matki Bożej z dzieciątkiem. Dach sześciospadowy, blaszany, zwieńczony żeliwnym krzyżem. Figura opatrzona jest datą 1793 r., według relacji mieszkańców jest jedyną pozostałością po zabudowie dworu, jaki miał stać w tym miejscu.
We wsi Perki Bujenki w 1915 roku mieszkańcy wznieśli kapliczkę poświęconą Matce Bożej jako voto dziękczynne za ocalenie wsi i mieszkańców z pożogi wojennej. Jest to murowana kapliczka na planie prostokąta, tynkowana, we wnęce obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem pod wnęką tablica z napisem: „Matce Boga MARYI za ocalenie wsi podczas wojny, dn. 15 sierpnia 1915 r.”, daszek dwuspadowy z czerwonej dachówki.
Ponadto na terenie całej gminy znajduje się wiele krzyży przydrożnych z końca XIX i początku XX w. często jest to łączenie kamiennego postumentu z żeliwnym krzyżem wykonanym przez miejscowych kowali. Zabytki i obiekty kultury sakralnej są otoczone zarówno opieką Kościoła i miejscowej ludności.
b) dworki
Na terenie gminy w przeszłości zdecydowanie dominowało osadnictwo drobnoszlacheckie, niewielki był odsetek większych dóbr. Najsłynniejszy dwór, bo szczegółowo opisany przez Zygmunta Glogera znajdował się w Kowalewszczyźnie, niestety obiekt się nie zachował, pozostały jedynie ślady po zespole dworskim, z częścią drzew i stawem. Park dworski znajduje się w gminnej ewidencji zabytków.
Przykład droboszlacheckiego dworku wybudowanego w końcu XIX wieku można obejrzeć we wsi Jamiołki Godzieby na posesji państwa Dąbrowskich. Jednokondygnacyjny, murowany z cegły, tynkowany budynek na planie wydłużonego prostokąta, kryty blachą. Budynek jest bezstylowy, nie posiada żadnych ornamentów architektonicznych, z wyjątkiem gzymsu oddzielającego zasadniczą bryłę od dachu i wnęki z głównym wejściem, we wnęce dwie kolumny, po obu stronach drzwi.
c) budownictwo zabytkowe
Na terenie gminy zachowało się kilka zabytkowych budynków murowanych o różnym przeznaczeniu i dość liczne drewniane budynki mieszkalne. Część budynków jest w złym stanie i istnieje spore prawdopodobieństwo, że mogą przestać istnieć, rozebrane przez właścicieli. Nie ma powszechnego poczucia, że posiadają one wartość zabytkową.
W Sokołach, przy plebani mieści się wzniesiony ok. 1830 r. murowany z cegły, tynkowany, klasycystyczny lamus, zwany też spichlerzem plebańskim. Budynek jest piętrowy, podpiwniczony. Okna zamknięte półkoliście. Fasada wsparta ukośnymi skarpami, wejście ujęte parami półkolumn. Dach dwuspadowy, kryty dachówką. Budynek znajduje się w gminnej ewidencji zabytków.
W Waniewie znajduje się dom parafialny, drewniany, wzniesiony w końcu XIX wieku. Usytuowany jest we wschodniej pierzei dawnego rynku, o konstrukcji zrębowej, częściowo szalowany, dach dwuspadowy. Zarówno dom parafialny jak i plebania wpisane są do rejestru zabytków jako zespół kościoła parafialnego. Plebania została wzniesiona w 1903 roku, usytuowana jest na płd. – wsch. od kościoła. Oparta na planie prostokąta z przybudówkami, półtorakondygnacyjna. Elewacja główna północna (wychodząca na rzekę Narew) trzyosiowa, dwukondygnacyjna w części środkowej, w partiach bocznych parterowa.
Ciekawy architektonicznie i historycznie jest również budynek Szkoły Podstawowej w Sokołach., znajdujący się na ulicy Kościelna 5. Murowany, tynkowany wzniesiony w 1934 roku, od początku z przeznaczeniem do celów edukacyjnych. Budynek dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem na planie prostokąta, z przybudówkami. Innym interesującym budynkiem w Sokołach jest kamienica usytuowana przy ulicy Niecałej 2, pochodzi z początku XX wieku, godne uwagi są balkonowe kute balustrady, ciekawy jest także murowany z cegły otynkowany z początku XX wieku dom przy ulicy Mazowieckiej 5. Oba budynki mają znaczenie dla historii Sokół z racji licznych publicznych funkcji jakie pełniły (urząd gminy, policji, biblioteki, świetlicy szkolnej). Godne uwagi są również: budynek znajdujący się w Stacji Sokoły (dworzec kolejowy w Kruszewie Brodowie 51), pochodzi z lat dwudziestych XX wieku, był przeznaczony dla pracowników kolei..
Na terenie gminy zachowały się drewniane budynki mieszkalne posiadające wartość zabytkową, ciągle można odnaleźć interesujące obiekty.
Układ przestrzenny typowej zagrody: dom ustawiony do drogi najczęściej kalenicowo, za nim prostopadle do drogi sytuowana jest zabudowa inwentarska po jednej lub po obu stronach podwórza. Całość poprzecznie zamyka stodoła ustawiona równolegle do drogi.
Tradycyjne drewniane budownictwo najczęściej w proporcji przyziemia do wysokości dachu pozostaje w stosunku 1:1, czasami 1:1,5. Szczyty domów są najczęściej zdobione listwami ułożonymi w jodełkę lub pionowo. Elementami zdobiącymi są najczęściej: narożniki, okna, okiennice, ganki, drzwi.
