Gmina Sokoły jest gminą typowo rolniczą, w której przeważa rozproszona zabudowa zagrodowa. Budowa i eksploatacja kanalizacji sanitarnej jest zbyt kosztowną inwestycją dla gminy i mieszkańców kanalizowanych wsi. Gmina jako pierwsza w woj. podlaskim w 2004 roku zaczęła budować przyzagrodowe roślinno-stawowe oczyszczalnie ścieków przy udziale Instytutu Ekologii Stosowanej ze Skórzyna (woj. lubuskie) od którego zakupiła projekt. Dalszym wdrażaniem budowy oczyszczalni zajmuje się pracownik urzędu gminy. Prostota budowy tych oczyszczalni sprawia, że rolnicy wykonują je sami sposobem gospodarczym przy nadzorze pracownika UG Sokoły. W 2004 roku powstało pilotażowo 11 takich oczyszczalni. Dziś jest ich 103.
W skład oczyszczalni wchodzą następujące elementy:
1. Osadnik gnilny w którym zachodzi mechaniczne oczyszczanie ścieków poprzez sedymentację części stałych ścieków, które opadają na dno osadnika gdzie ulegają fermentacji. Do budowy osadnika można wykorzystać istniejące już tzw. szamba, które muszą być szczelne,
2. Przepompownia ścieków do której dopływają klarowne ścieki z osadnika, gdzie następnie są tłoczone na filtr roślinny,
3. Filtr roślinny, który jest głównym elementem oczyszczalni. Odizolowany jest od podłoża folią i wypełniony jest różnymi warstwami filtracyjnymi (żwir, piasek, humix). Zachodzą w nim zasadnicze procesy oczyszczania ścieków,
4. Staw denitryfikacyjny, w którym zachodzi m.in. redukowanie azotu azotanowego w procesie denitryfikacji w osadach dennych. Staw umożliwia odprowadzanie oczyszczonych ścieków do gruntu.
Zarówno filtr i staw porośnięty jest specjalnie dobraną roślinnością wodno-bagienną, tj. turzyca, manna mielec, sity, kosaciec żółty, tatarak, pałka szeroko i wąskolistna.
Mając na uwadze pewność co do efektywności oczyszczania ścieków w tego typu oczyszczalniach władze gminy Sokoły wraz z trzema innymi gminami /Rutka Tartak, Puńsk, Jeleniewo/ przeprowadziły w okresie kwiecień 2007 - lipiec 2008 monitoring oceniający efekt ekologiczny i sanitarny tych oczyszczalni ścieków.
Z przeprowadzonych analiz wykonanych przez Instytut Budownictwa Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa z Warszawy wynika, że budowa naturalnych roślinno – stawowych oczyszczalni ścieków jest skutecznym, dobrym i ekonomicznym sposobem rozwiązania gospodarki ściekowej na terenach wiejskich. Może ono zainspirować inne miejscowości.
Z doświadczeń Sokół dotychczas skorzystało wiele gmin z całej Polski. Teraz korzystać będzie Europa - nie kryje zadowolenia Wójt Gminy Sokoły.
Zobacz video z konferencji Think Green - w języku angielskim
