W związku z zaobserwowanym zjawiskiem dotyczącym wzrostu szkód wyrządzanych przez wilki na terenie województwa podlaskiego, informuję, iż występujące niebezpieczne sytuacje na linii człowiek – wilk wymagają wyjaśnienia, a przede wszystkim natychmiastowej reakcji. Poniżej przekazujemy wytyczne, w tym wytyczne Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska na temat działań mających na celu przybliżenie wiedzy jak należy postępować w sytuacji pojawienia się wilków na terenach zamieszkałych oraz w celu zwiększenie akceptacji wilka.
Wilk, choć jest drapieżnikiem, pomimo swoich uwarunkowań (rozmiar, uzębienie, szybkość) z reguły jest płochliwy, boi się ludzi i unika z nimi kontaktu. Spotkania na linii człowiek - wilk mają więc charakter incydentalny i nie mogą być podstawą do podsycania negatywnych emocji lokalnych społeczności, czy podejmowania pochopnych działań zmierzających np. do eliminacji osobników w sytuacjach kiedy nie jest to zasadne. Oczywiście wszystkie niebezpieczne zdarzenia z udziałem wilków winny wymagać wyjaśnienia, a przede wszystkim natychmiastowej i zdecydowanej reakcji.
Dlatego też wszelkie przypadki pojawienia się wilków na terenach zamieszkałych, które mogą stanowić niebezpieczeństwo, powinny być niezwłocznie zgłaszane bezpośrednio do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, lub do najbliższego komisariatu policji, lub do straży gminnej, jeżeli taka formacja funkcjonuje na terenie danej gminy.
Zapobieganie szkodom wyrządzanym przez wilki w zakresie zwierząt hodowlanych.
Naturalnymi ofiarami wilka są dzikie zwierzęta kopytne. W warunkach mozaiki lasów i pastwisk wilki zabijają również zwierzęta hodowlane, szczególnie owce, krowy i kozy. Analizując problem szkód wyrządzanych m.in. przez wilka należy podkreślić, że podstawową formą ochrony dobytku przed szkodami wyrządzanymi przez te zwierzęta jest jego zabezpieczenie. Trybunał Konstytucyjny w swoim wyroku z 28 września 2015 r. (sygn. akt K 20/14) stwierdził, iż „Obowiązkiem właściciela jest dbałość o swój majątek i podejmowanie starań w celu jego ochrony. Właściciel lub użytkownik mienia przewidując możliwość wyrządzenia szkody przez zwierzęta objęte ochroną gatunkową, w pierwszej kolejności sam powinien podjąć stosowne czynności, zmierzające do uniknięcia szkody lub zminimalizowania jej rozmiarów."
Zwierzęta pozostawione na pastwiskach położonych w znacznej odległości od zabudowań mogą stać się łatwym celem polowań wilków. Do skutecznych sposobów zabezpieczenia zwierząt gospodarskich i hodowlanych można m.in. zaliczyć:
- fladry, czyli kawałki kolorowego, zwykle czerwonego, zwiewnego materiału o wymiarach 10x40 cm, ponaszywane na dość cienki lecz mocny sznurek co 30-40 cm. Należy je rozwiesić wokół pastwiska, najlepiej na wbitych w ziemię żerdziach, w taki sposób, by dolne krawędzie materiału, znajdowały się około 15 cm nad powierzchnią gruntu i mogły swobodnie powiewać na wietrze;
- pastuchy elektryczne – ogrodzenie w formie dwóch lub trzech przeciągniętych równolegle drutów, z których najwyższy znajduje się na wysokości około 1 m. Wilki odstraszane są od pastucha impulsami elektrycznymi;
- ogrodzenia z siatki o wysokości powyżej 2 m, wkopanej na minimum 0,5 m w głąb ziemi;
- ochronę mogą stanowić również odpowiednio szkolone do obrony przed wilkami psy.
Należy również podkreślić, że nie należy pozostawiać zwierząt na noc na pastwisku bez zapewnienia odpowiedniej opieki.
W celu uzyskania odszkodowania, gdy doszło do ataków wilków konieczne jest przede wszystkim zabezpieczenie martwych zwierząt gospodarskich i wszelkich śladów zdarzenia oraz bezzwłoczny kontakt z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Białymstoku. Warto podkreślić, że odszkodowanie nie przysługuje, jeżeli od zachodu do wschodu słońca zwierzę pozostawało bez bezpośredniej opieki.
Zasady, których należy przestrzegać, aby uniknąć ataków wilków:
- Nigdy nie dokarmiać wilków.
- Przetrzymywać odpady spożywcze w szczelnych pojemnikach z pokrywami, które umieścić w obszarach trudno dostępnych dla zwierząt.
- Nie pozostawiać resztek żywności na kompoście poza ogrodzeniem posesji, w szczególności kawałków mięsa i wędlin, ponieważ w ten sposób mogą zwabiać wilki.
- W celu odstraszenia wilków można zainstalować oświetlenie z czujnikami ruchu w pobliżu miejsc składowania odpadów kuchennych.
- Zapewnić opiekę dla zwierząt domowych i hodowlanych.
- Nie puszczać psów bez możliwości ich kontroli oraz bez oznakowania umożliwiającego identyfikację właściciela lub opiekuna.
- W nocy trzymać zwierzęta domowe, w szczególności psy i koty, w domu lub w dobrze zabezpieczonych kojcach.
- Nie pozostawiać psiej lub kociej karmy na zewnątrz, w miejscach gdzie mogłaby być dostępna dla drapieżników.
- Spacery w lesie z psem powinny odbywać się zawsze poprzez prowadzenie go na smyczy.
- Nie stwarzać sytuacji, w których wilk mógłby zacząć postrzegać ludzi, jako dostarczycieli pożywienia.
Co w przypadku spotkania wilka w lesie?
Spotkania z wilkami są niezwykle rzadkie, ponieważ wilki odczuwają przed ludźmi naturalny strach. Są to inteligentne i ciekawe zwierzęta, zdarza się, że wilki mogą przyglądać się ciągnikom rolniczym czy samochodom. Mogą też podczas bezpośredniego spotkania przyglądać się nam dłuższą chwilę i nie uciekać od razu, robią tak wszystkie dzikie zwierzęta.
Jeśli jednak spotkasz w lesie wilka, który podchodzi zbyt blisko (na odległość poniżej 30 m) lub przygląda się zbyt długo i nie czujesz się komfortowo w tej sytuacji, albo też drapieżnik poszczekuje lub warczy na ciebie, podejmij następujące działania:
- unieś ręce i machaj nimi w powietrzu. To rozprzestrzeni twój zapach, sprawi, że twoja sylwetka będzie lepiej widoczna;
- pokrzykuj głośno ostrym tonem (lub zagwiżdż) w stronę wilka. To pozwoli mu zorientować się, że ma do czynienia z człowiekiem i że nie jest mile widziany;
- jeśli zwierzę nie reaguje i zamiast oddalić się, podchodzi bliżej, rzucaj w niego będącymi w zasięgu ręki przedmiotami, najlepiej grudami ziemi;
- wycofaj się spokojnie, możesz przyspieszyć, dopiero gdy masz pewność, że zwierzę jest daleko i nie interesuje się tobą;
- najlepiej zawiadom o tym zdarzeniu RDOŚ, właściwe nadleśnictwo lub Stowarzyszenie dla Natury „Wilk”.
fot. National Geographic
Kinga Łapińska
UG Sokoły
